Historia

Kapliczka przy drodze do Pszowa 

Jadąc z Zawady w kierunku Pszowa ul. Paderewskiego, kilkanaście metrów za kościołem, gdzie droga ta krzyżuje się z ul. Hożą i ul. Oraczy, otrzeć się dosłownie można o stojącą przy samej krawędzi jezdni murowaną kapliczkę. Zaledwie kilka lat temu kapliczkę odsunięto od krawędzi jezdni ułatwiając wyjazd z ulicy Hożej. Zastanawia niewątpliwie takie akurat usytuowanie tej kapliczki, ale wiąże się to ze zgoła innym w okresie jej budowy układem obydwu dróg niż obecnie.

Data powstania kapliczki nie jest co prawda znana, ale jej architektura sugerować może, że wybudowano ją w 1. pol. XIX w. Równie dobrze jednak może być ona o sto lat starszym obiektem. Ludwik Musioł bowiem w kronice zawadzkiej parafii podaje, iz kaplica w Zawadzie stała już w początkach XVIII w., gdyż jest umieszczona na mapie z 1750 r., i niewątpliwie chodzi tu właśnie o tę kaplicę. Wówczas zaś wspomniany odcinek ul. Oraczy, która bierze początek przy zamku w Kokoszycach oraz wspomniana również ul. Hoża stanowiły trakt prowadzący z Wodzisławia do Raciborza. Przy nim więc któryś z właścicieli gruntu, na którym stoi, a zarazem jeden z bogatszych gospodarzy zawadzkich - Glenc, ufundował ją.

Obecna ul. Paderewskiego była w owym czasie co najwyżej wąską i wijąca się wśród pól ścieżką, odbijającą od tego traktu w stronę Pszowa. Jej budowę rozpoczęto dopiero na krótko przed wybuchem II wojny światowej - w 1938 r.

Wtedy też los kapliczki wydawał się być przesądzony, gdyż znalazła się ona akurat na wytyczonej trasie przebiegu tej nowej drogi. Zapadła nawet decyzja o jej rozebraniu, ale na skutek osobistej interwencji potomka niegdysiejszego fundatora kapliczki u wojewody katowickiego Michała Grażyńskiego, odstąpiono od tej decyzji i kapliczka ta nadal stoi w tym samym miejscu, w którym ją postawiono.

Boża Męka przy szkole

W narożniku skrzyżowania ul. Konwaliowej i ul. Długiej, na wprost wejścia na teren szkoły podstawowej, stoi na niewielkim wzniesieniu, Przy ogrodzeniu prywatnej posesji, kamienny krzyż.

Składa się z dwuczęściowego postumentu zwieńczonego krucyfiksem.

Dolna część postumentu posiada w ściance frontowej płytką płycinę, na której pierwotnie wyryta była prawdopodobnie inskrypcja, informująca o fundatorze tego pomnika; obecnie niestety zniszczona.

Na frontowej ścianie w części górnej postumentu, mającego kształt smukłego prostopadłościanu i przykrytego czterospadowym daszkiem, ustawiona jest na konsolce półplastyczna figura Matki Boskiej; też mocno zlasowana.

Krzyż z kolei, posadowiony na małym cokoliku, ma ramiona zakończone formą lilijki i rozszerzający się ku dołowi trzon. Nad głową przytwierdzonej do krzyża figury Chrystusa przybita jest tabliczka w formie zwisającego w dół zwoju, z napisem I.N.R.I. Cały krzyż wykonany jest z piaskowca i pomalowany farbą emulsyjną, miejscami mocno już złuszczoną.

Krzyż ten pochodzi z 1859 r. i jest fundacją mieszkańców Zawady, a poświęcony został przez pszowskiego proboszcza ks. Pawła Skwarę. On sam fakt ten w taki sposób odnotował w swojej „Kronice Pszowa":

„Dnia 18. września o 5. godzinie po południu poświęcił Fararz kamienną Bożąmękę w Zawadzie od gminu Zawadzkiego za wójta Wacława Krakowczyka sprawioną".

Wykonawcą krzyża był najprawdopodobniej znany naówczas rzeźbiarz Jerzy Marek z Mokrego k. Mikołowa

Jest to prawdopodobnie najstarszy zachowany krzyż w Zawadzie.